Mang thai ngoài tử cung là tình huống cấp cứu sản khoa nguy hiểm, xảy ra khi trứng đã thụ tinh làm tổ bên ngoài buồng tử cung, thường ở ống dẫn trứng. Nếu không phát hiện sớm, khối thai có thể vỡ, gây chảy máu ồ ạt trong ổ bụng, đe dọa trực tiếp đến tính mạng mẹ bầu. Việc nhận biết sớm dấu hiệu mang thai ngoài tử cung giúp xử trí kịp thời, bảo toàn khả năng sinh sản và giảm thiểu biến chứng nghiêm trọng.
Vì sao cần nhận biết dấu hiệu chửa ngoài tử cung sớm?
Thai ngoài tử cung là một tình huống cấp cứu sản khoa nguy hiểm, xuất hiện ở khoảng 2% các trường hợp mang thai. Biến chứng này xảy ra khi trứng đã thụ tinh không di chuyển vào buồng tử cung mà làm tổ ở vị trí khác, thường là ống dẫn trứng, đôi khi ở buồng trứng, cổ tử cung (rất hiếm gặp) hoặc ổ bụng.
Khi khối thai phát triển ở những vị trí này, mô xung quanh không đủ độ đàn hồi để chứa thai. Hệ mạch máu cũng không đủ mạnh để nuôi dưỡng phôi. Điều này dẫn đến nguy cơ vỡ ống dẫn trứng và xuất huyết ổ bụng. Nếu không cấp cứu kịp thời, bạn có thể bị sốc mất máu, tụt huyết áp và đe dọa tính mạng.
Việc nhận biết sớm dấu hiệu chửa ngoài tử cung có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Khi được chẩn đoán ở giai đoạn đầu, bác sĩ có thể điều trị nội khoa bằng thuốc hoặc phẫu thuật nội soi ít xâm lấn, giúp:
- Can thiệp y tế đúng thời điểm, ngăn ngừa nguy cơ vỡ ống dẫn trứng.
- Bảo tồn khả năng sinh sản, hạn chế phải cắt bỏ vòi trứng.
- Giảm thiểu nguy cơ biến chứng nặng và tăng khả năng hồi phục nhanh.
Nhận biết sớm các triệu chứng thai ngoài tử cung giúp bảo tồn khả năng sinh sản cho phụ nữ
Dấu hiệu mang thai ngoài tử cung mẹ bầu cần nhận biết sớm
Thông thường, các dấu hiệu chửa ngoài tử cung bắt đầu xuất hiện vào khoảng tuần thứ 4 của thai kỳ, tức chỉ sau khi chậm kinh vài ngày. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp phát hiện muộn hơn, tới tuần thứ 8 - 12, khi khối thai đã phát triển lớn và bắt đầu gây đau hoặc chảy máu bất thường.
Ở giai đoạn sớm, biểu hiện của thai ngoài tử cung dễ bị nhầm với thai bình thường hoặc sảy thai tự nhiên, khiến nhiều mẹ bầu chủ quan. Vì vậy, việc hiểu rõ những dấu hiệu nhận biết đặc trưng dưới đây sẽ giúp mẹ sớm nghi ngờ và đi khám kịp thời để được chẩn đoán chính xác.
1. Chậm kinh và các dấu hiệu mang thai khác
Nếu bạn bị trễ kinh kèm theo các dấu hiệu sớm của thai kỳ như căng tức ngực, buồn nôn, mệt mỏi, nhạy cảm với mùi… nhưng khi thử que chỉ thấy hai vạch mờ hoặc lên chậm, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo thai ngoài tử cung.
Nguyên nhân là do nồng độ hormone hCG trong máu tăng chậm hơn bình thường, phản ánh việc phôi thai không làm tổ đúng vị trí trong buồng tử cung. Ở thai kỳ bình thường, lượng hCG sẽ tăng gấp đôi sau mỗi 48 - 72 giờ, nhưng với thai ngoài tử cung, mức tăng này diễn ra rất chậm hoặc dừng lại.
Nếu bạn đã thử thai nhiều lần nhưng kết quả vẫn không rõ ràng, hoặc sau vài ngày vạch thử lại nhạt đi, hãy đến cơ sở y tế để làm xét nghiệm định lượng β-hCG và siêu âm đầu dò âm đạo. Đây là hai phương pháp giúp xác định sớm vị trí làm tổ của phôi và phát hiện thai ngoài tử cung trước khi xảy ra biến chứng.
2. Chảy máu âm đạo bất thường
Một trong những dấu hiệu sớm và thường gặp của thai ngoài tử cung là ra máu âm đạo bất thường. Máu thường có màu nâu sẫm hoặc đen, lượng ít, đôi khi chỉ rỉ nhẹ trên quần lót hoặc xuất hiện từng đợt, không theo chu kỳ như kinh nguyệt.
Khác với máu báo thai hay máu kinh, tình trạng ra máu do thai ngoài tử cung thường kéo dài nhiều ngày, không kèm dịch nhầy hoặc máu cục. Bạn có thể thấy máu ra ít nhưng dai dẳng, kèm cảm giác đau âm ỉ vùng bụng dưới hoặc mỏi lưng. Hiện tượng này xảy ra khi phôi thai phát triển sai vị trí, làm tổn thương các mạch máu tại ống dẫn trứng hoặc niêm mạc xung quanh, dẫn đến rỉ máu kéo dài.
3. Đau bụng dưới âm ỉ hoặc đau một bên
Đây là dấu hiệu mang thai ngoài tử cung đặc trưng nhất mà bạn không nên bỏ qua. Cơn đau thường xuất hiện ở vùng bụng dưới lệch về một bên, tương ứng với vị trí ống dẫn trứng nơi phôi thai làm tổ.
Ban đầu, cảm giác đau có thể chỉ âm ỉ, nhẹ và thoáng qua, dễ bị nhầm với đau bụng do rụng trứng hoặc sắp có kinh. Tuy nhiên, khi khối thai phát triển lớn dần, ống dẫn trứng bị căng giãn, cơn đau trở nên dai dẳng, dữ dội, thậm chí lan ra vùng thắt lưng, trực tràng hoặc vai gáy.
Bạn có thể đau bụng dưới âm ỉ khi chửa ngoài tử cung
Trong trường hợp nghiêm trọng, nếu khối thai bị vỡ, bạn có thể đột ngột đau quặn bụng, choáng váng, tụt huyết áp hoặc ngất xỉu do mất máu trong ổ bụng. Đây là tình huống cấp cứu sản khoa khẩn cấp.
4. Đau vai gáy
Đau vai hoặc đau lan lên vùng đầu - gáy là dấu hiệu ít phổ biến, nhưng rất điển hình trong trường hợp thai ngoài tử cung đã vỡ. Nguyên nhân là do máu từ ống dẫn trứng chảy vào ổ bụng, kích thích cơ hoành, cơ quan nằm ngay dưới phổi và liên quan đến dây thần kinh vai. Khi đó, bạn sẽ cảm thấy đau lan lên vai, nhất là vai trái, đôi khi kèm đau tức ngực hoặc khó thở nhẹ.
5. Các vấn đề về bàng quang hoặc ruột
Khi bị thai ngoài tử cung, bạn có thể gặp các rối loạn liên quan đến tiểu tiện hoặc tiêu hóa, do máu và dịch tích tụ trong ổ bụng gây kích thích vùng chậu. Bạn có thể cảm thấy:
- Tiểu buốt, tiểu khó hoặc đau khi đi tiểu.
- Cảm giác đầy hơi, chướng bụng, đau khi đi tiêu.
- Áp lực hoặc căng tức vùng trực tràng, bàng quang.
Những triệu chứng này thường không đặc hiệu, dễ bị nhầm với viêm đường tiết niệu hoặc rối loạn tiêu hóa thông thường. Tuy nhiên, khi các biểu hiện này đi kèm đau bụng dưới hoặc ra máu âm đạo bất thường, mẹ cần đặc biệt lưu ý, vì đây có thể là tác động gián tiếp của khối thai ngoài tử cung đang phát triển.
6. Choáng váng
Đây là dấu hiệu nguy hiểm, thường xuất hiện khi khối thai ngoài tử cung bị vỡ, gây xuất huyết ồ ạt trong ổ bụng. Khi mất máu nhiều, bạn sẽ có cảm giác choáng váng, hoa mắt, mệt lả, da tái nhợt, mạch nhanh và yếu, huyết áp tụt thấp, thậm chí ngất xỉu.
Trong giai đoạn này, cơ thể rơi vào tình trạng sốc mất máu, có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng, nếu không cấp cứu kịp thời. Bạn còn có thể cảm thấy lạnh tay chân, vã mồ hôi, thở nhanh nông.
7. Siêu âm không thấy túi thai trong buồng tử cung
Đây là dấu hiệu mang thai ngoài tử cung điển hình nhất. Khi đã thử thai dương tính, nhưng siêu âm đầu dò vẫn không thấy túi thai trong buồng tử cung, có thể phôi thai đã làm tổ ở vị trí bất thường như ống dẫn trứng, buồng trứng hoặc ổ bụng.
Thông thường, với thai kỳ bình thường, túi thai sẽ xuất hiện khi nồng độ β-hCG đạt khoảng 1.500 - 2.000 mIU/mL. Nếu chỉ số này đã vượt ngưỡng, nhưng vẫn không thấy túi thai trong tử cung, bác sĩ sẽ nghi ngờ thai ngoài tử cung và chỉ định theo dõi β-hCG định kỳ hoặc can thiệp sớm để ngăn ngừa nguy cơ vỡ và xuất huyết ổ bụng.
Bạn có 1 trong các dấu hiệu trên? Hãy liên hệ ngay tới hotline: 1900 886648 (Tư vấn miễn phí 24/7) để được bác sĩ Bệnh viện Đại học Phenikaa hỗ trợ kịp thời.
Phương pháp chẩn đoán và điều trị chửa ngoài tử cung
Việc hiểu rõ các phương pháp chẩn đoán và điều trị thai ngoài tử cung giúp bạn chủ động phát hiện sớm và xử trí kịp thời, hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm như vỡ ống dẫn trứng hay xuất huyết ổ bụng. Tùy từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ tiến hành các bước thăm khám, xét nghiệm và lựa chọn hướng điều trị phù hợp để đảm bảo an toàn. Cụ thể:
1. Phương pháp chẩn đoán
Để chẩn đoán thai ngoài tử cung chính xác, bác sĩ sẽ kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng nhằm xác định vị trí làm tổ của phôi thai. Các phương pháp thường được sử dụng gồm:
1.1 Xét nghiệm nước tiểu
Xét nghiệm này giúp phát hiện hormone hCG (human chorionic gonadotropin), hormone chỉ xuất hiện khi có thai. Nếu kết quả dương tính, nghĩa là cơ thể đã có sự thụ tinh và phôi đang phát triển. Tuy nhiên, xét nghiệm nước tiểu chỉ mang tính sàng lọc, không thể xác định được vị trí làm tổ của thai.
Vì vậy, trong trường hợp thử thai dương tính, nhưng siêu âm không thấy túi thai trong buồng tử cung, bác sĩ sẽ chỉ định thêm xét nghiệm máu định lượng β-hCG và siêu âm đầu dò âm đạo để chẩn đoán chính xác khả năng thai ngoài tử cung.
Xét nghiệm nước tiểu là bước sàng lọc ban đầu
1.2 Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu, cụ thể là định lượng β-hCG (beta-human chorionic gonadotropin), là bước quan trọng giúp đánh giá sự phát triển của thai kỳ và hỗ trợ chẩn đoán thai ngoài tử cung.
Ở thai kỳ bình thường, nồng độ β-hCG sẽ tăng gấp đôi sau mỗi 48 - 72 giờ trong giai đoạn đầu. Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy mức tăng chậm, không ổn định hoặc giảm dần, bác sĩ sẽ nghi ngờ thai ngoài tử cung hoặc thai lưu sớm.
1.3 Siêu âm đầu dò âm đạo
Đây là phương pháp quan trọng nhất trong chẩn đoán thai ngoài tử cung, giúp xác định sớm vị trí làm tổ của phôi thai. Bác sĩ sẽ sử dụng đầu dò siêu âm đưa nhẹ vào âm đạo để quan sát rõ hơn tử cung, buồng trứng và ống dẫn trứng.
Ở thai kỳ bình thường, túi thai sẽ xuất hiện trong buồng tử cung khi nồng độ β-hCG đạt khoảng 1.500 - 2.000 mIU/mL. Nếu chỉ số này đã vượt ngưỡng, nhưng siêu âm không thấy túi thai trong tử cung, bác sĩ sẽ nghi ngờ thai ngoài tử cung.
Ngoài ra, siêu âm đầu dò còn giúp phát hiện khối bất thường cạnh tử cung, dịch tự do trong ổ bụng (dấu hiệu xuất huyết) hoặc hình ảnh khối thai trong ống dẫn trứng, tất cả đều là những đặc điểm điển hình hỗ trợ chẩn đoán xác định thai ngoài tử cung sớm và chính xác.
1.4 Nội soi ổ bụng
Ở một số trường hợp khó chẩn đoán, khi xét nghiệm và siêu âm chưa thể xác định rõ vị trí thai, bác sĩ có thể chỉ định nội soi ổ bụng. Đây là phương pháp vừa có giá trị chẩn đoán, vừa có thể điều trị ngay trong cùng thủ thuật.
Bác sĩ sẽ tạo một vài vết rạch nhỏ trên thành bụng, sau đó đưa ống nội soi có gắn camera vào để quan sát trực tiếp ống dẫn trứng, buồng trứng và ổ bụng. Nhờ đó, có thể xác định chính xác vị trí khối thai ngoài tử cung cũng như mức độ tổn thương.
Nếu phát hiện khối thai, bác sĩ có thể loại bỏ khối thai và cầm máu ngay trong quá trình nội soi, giúp giảm mất máu, ít xâm lấn và rút ngắn thời gian hồi phục so với phẫu thuật mổ mở truyền thống.
2. Điều trị chửa ngoài tử cung
Khi xuất hiện dấu hiệu mang thai ngoài tử cung, bạn cần được thăm khám và điều trị kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm như vỡ ống dẫn trứng, xuất huyết ổ bụng hoặc sốc mất máu. Việc lựa chọn phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào kích thước khối thai, tình trạng chảy máu và sức khỏe tổng thể. Các phương pháp điều trị chửa ngoài tử cung hiện nay bao gồm:
2.1 Quản lý và theo dõi (theo dõi bảo tồn)
Phương pháp này thường được áp dụng khi thai ngoài tử cung nhỏ, chưa vỡ và không gây triệu chứng nghiêm trọng. Trong nhiều trường hợp, trứng đã thụ tinh có thể tự tiêu biến mà không cần can thiệp y tế.
Bác sĩ sẽ theo dõi nồng độ β-hCG định kỳ và siêu âm thường xuyên để đánh giá sự thay đổi của khối thai. Nếu chỉ số β-hCG giảm dần, thai đang tự tiêu, ngược lại, nếu không giảm, bạn sẽ được chuyển sang điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật.
2.2 Điều trị bằng thuốc
Khi trứng đã thụ tinh không tự tan, bác sĩ có thể chỉ định tiêm Methotrexate, một loại thuốc giúp ngăn chặn sự phát triển của tế bào thai và khiến khối thai bị tiêu biến theo thời gian.
Phương pháp này không cần phẫu thuật, giúp bảo tồn ống dẫn trứng và rút ngắn thời gian hồi phục, nhưng bạn cần theo dõi β-hCG sau điều trị để đảm bảo khối thai đã biến mất hoàn toàn.
2.3 Phẫu thuật
Trong trường hợp khối thai đã vỡ hoặc có nguy cơ vỡ, bác sĩ sẽ thực hiện phẫu thuật nội soi ổ bụng dưới gây mê toàn thân để loại bỏ trứng đã thụ tinh. Tùy mức độ tổn thương, bác sĩ có thể bảo tồn hoặc cắt bỏ ống dẫn trứng bị ảnh hưởng nhằm kiểm soát chảy máu và đảm bảo an toàn tính mạng.
Cách phòng ngừa mang thai ngoài tử cung
Ngoài việc nắm rõ các dấu hiệu mang thai ngoài tử cung, bạn cũng nên chủ động phòng ngừa từ sớm để giảm thiểu nguy cơ xảy ra biến chứng nguy hiểm này. Mặc dù không có biện pháp nào ngăn ngừa tuyệt đối, nhưng việc duy trì lối sống lành mạnh và chăm sóc sức khỏe sinh sản đúng cách có thể giúp hạn chế đáng kể nguy cơ.
Một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả gồm:
1. Khám phụ khoa định kỳ
Bạn nên khám phụ khoa định kỳ ít nhất 6 tháng/lần để phát hiện sớm các bệnh lý viêm nhiễm vùng chậu, viêm tắc ống dẫn trứng hoặc các bất thường ở tử cung và buồng trứng. Đây là những yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến thai ngoài tử cung.
Việc thăm khám định kỳ giúp bác sĩ theo dõi sức khỏe sinh sản, kịp thời điều trị triệt để các ổ viêm, đồng thời tư vấn biện pháp phòng ngừa và kế hoạch mang thai an toàn trong độ tuổi sinh nở.
Bạn nên khám phụ khoa định kỳ ít nhất 6 tháng/lần
2. Sử dụng biện pháp tránh thai an toàn
Bạn nên lựa chọn và sử dụng biện pháp tránh thai phù hợp để phòng ngừa mang thai ngoài ý muốn, đặc biệt là trong thời gian hồi phục sau phẫu thuật hoặc điều trị phụ khoa. Các biện pháp an toàn như bao cao su, thuốc tránh thai đường uống, vòng tránh thai hoặc que cấy tránh thai đều có hiệu quả cao khi được sử dụng đúng cách.
Việc tránh mang thai quá sớm sau khi từng bị thai ngoài tử cung giúp cơ thể có thời gian hồi phục hoàn toàn, giảm nguy cơ tái phát. Bên cạnh đó, sử dụng bao cao su còn giúp phòng ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs), nguyên nhân phổ biến gây viêm nhiễm vùng chậu và tắc nghẽn ống dẫn trứng, từ đó giảm đáng kể khả năng phôi thai làm tổ sai vị trí.
3. Hạn chế hút thuốc lá và rượu bia
Thuốc lá và rượu bia không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, mà còn làm giảm chức năng vận chuyển của ống dẫn trứng, nơi trứng di chuyển đến tử cung sau khi thụ tinh. Nicotin và các chất độc trong khói thuốc có thể làm tổn thương niêm mạc ống dẫn trứng, khiến trứng đã thụ tinh dễ bị “kẹt lại” và làm tổ sai vị trí.
Nếu bạn đang có kế hoạch mang thai, bạn nên ngừng hút thuốc và hạn chế tối đa rượu bia để giảm nguy cơ thai ngoài tử cung và bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài.
4. Đi khám sớm khi nghi ngờ có thai
Ngay khi thử thai dương tính, bạn nên đến cơ sở y tế để siêu âm xác định vị trí túi thai. Thời điểm lý tưởng là từ tuần thứ 5 - 6 của thai kỳ, khi túi thai thường đã có thể quan sát thấy trong buồng tử cung nếu thai phát triển bình thường.
Việc đi khám sớm giúp phát hiện kịp thời thai ngoài tử cung, đặc biệt ở những phụ nữ có tiền sử bệnh viêm vùng chậu hoặc từng mang thai ngoài tử cung trước đó, từ đó điều trị sớm và tránh biến chứng nguy hiểm.
Nếu nghi ngờ có thai, bạn nên gặp bác sĩ Sản khoa để thăm khám sớm và được tư vấn chi tiết
5. Giữ vệ sinh vùng kín đúng cách
Vệ sinh vùng kín sạch sẽ, đúng cách giúp ngăn ngừa vi khuẩn và nấm xâm nhập, giảm nguy cơ viêm nhiễm phụ khoa, nguyên nhân gián tiếp dẫn đến tắc ống dẫn trứng và thai ngoài tử cung.
Bạn nên rửa vùng kín bằng dung dịch dịu nhẹ, không thụt rửa sâu, thay quần lót thường xuyên và giữ vùng kín khô thoáng. Trong kỳ kinh hoặc sau quan hệ tình dục, việc vệ sinh đúng cách càng quan trọng để bảo vệ hệ sinh sản khỏe mạnh và an toàn cho những lần mang thai sau.
Kết luận
Việc nhận biết sớm dấu hiệu mang thai ngoài tử cung giúp bảo vệ sức khỏe và khả năng sinh sản. Đây là một tình trạng nguy hiểm, có thể gây vỡ ống dẫn trứng, xuất huyết ổ bụng và đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện, xử trí kịp thời.
Khi thấy những biểu hiện bất thường như chậm kinh, ra máu âm đạo kéo dài, đau bụng dưới một bên, chóng mặt hoặc siêu âm không thấy túi thai trong tử cung, bạn cần đến bệnh viện ngay để được thăm khám và chẩn đoán chính xác.
Nếu bạn đang tìm kiếm địa chỉ khám và điều trị dấu hiệu có thai ngoài tử cung uy tín, hãy đến Bệnh viện Đại học Phenikaa (PhenikaaMec). Tại đây, bạn sẽ được thăm khám bởi đội ngũ bác sĩ Sản phụ khoa, với hệ thống siêu âm đầu dò và xét nghiệm β-hCG định lượng, giúp phát hiện sớm, xử trí an toàn và bảo tồn khả năng sinh sản. Bạn hãy gọi ngay đến hotline 1900 886648 để được bác sĩ Sản khoa tư vấn chi tiết nhé!
